Zonnepanelen uit Nederland? Ja, en nog slaafvrij en gifvrij ook

Zonnepanelen uit Nederland? Ja, en nog slaafvrij en gifvrij ook

Slaafvrije zonnepanelen zonder lood, fluor of PFAS met ook nog eens een heel hoog vermogen. Het Nederlandse bedrijf Energyra maakt ze. Sherpa’s sjouwen ze in Pakistan de bergen op en het Amerikaanse leger zuivert er straks zijn water mee.

Door André Oerlemans

Directeur Daniël Kuijk van Energyra | Credit: André Oerlemans

Alle zonnepanelen in de wereld komen uit China. Alle? Nee, in het dorpje Westknollendam maken ze 200.000 Nederlandse zonnepanelen per jaar. Een schijntje vergeleken met de 10 miljoen panelen die Nederland jaarlijks importeert en de 30 miljoen die via de Rotterdamse haven Europa binnen komen. Ook is de productie hier duurder dan in China. Maar sinds de coronacrisis de toeleveringsketen voor zo’n beetje alles in de war schopte, de politieke druk op China om mensenrechten te respecteren groter wordt en de oorlog in Oekraïne de prijzen tot recordhoogte drijft, willen steeds meer bedrijven hun productie uit Azië terughalen naar Europa.

Prijs van Europese zonnepanelen

Dat biedt kansen voor het Nederlandse Energyra dat zonnepanelen maakt met behulp van een door TNO gepatenteerde techniek. Met de kwaliteit van Chinese zonnepanelen is niet zoveel mis, maar menig installateur denkt stiekem met weemoed terug aan de degelijke Duitse zonnepanelen van vroeger. Die Duitse degelijkheid zit ook in de panelen van Energyra.

De reden voor de verplaatsing van de productie naar Azië was de afgelopen decennia vooral van financiële aard. Europese producenten konden niet concurreren tegen de goedkope prijzen waarvoor zonnepanelen in China worden gemaakt. Hoe denkt Energyra daar dan tegen te kunnen concurreren? “Dat doen we niet”, zegt medeoprichter en directeur Daniël Kuijk resoluut. “Wij zijn geen Don Quichot, maar een evangelist.”

Hoge opbrengst door nieuwe technologie

De zwarte IconIQ-panelen van Energyra zijn zo’n 10 procent duurder dan standaard panelen, maar hebben volgens Kuijk veel voordelen. De lichtste versies wegen slechts 3 kilo, terwijl een gangbaar paneel tussen de 20 en 25 kilo weegt. Ze zijn daardoor ook op kleine, moeilijk bereikbare ruimtes of mobiel toe te passen. Ze kunnen in transportleidingen, tenten of andere componenten gebruikt worden, zelfs in koude gebieden als de Noordpool.

En het belangrijkste: ze hebben een vermogen van meer dan 350 wattpiek. Dat is meer dan vergelijkbare panelen. Die hoge opbrengst komt door het gebruik van verschillende innovatieve technologieën van partijen als TNO, het Duitse ISC Konstanz en DSM. Zo ontwikkelde TNO een technologie voor zogeheten achterzijde contact silicium cellen. Die leveren meer stroom op omdat de zonnecellen aan de achterkant met elkaar verbonden zijn. Bij traditionele panelen is dat aan de voorkant. Dit zogeheten backcontact levert meer werkbare ruimte op de zonnecellen op.

Die zijn hierdoor ook nog eens beter bestand tegen schade, breuk en hogere temperaturen. Daarom zit er dertig jaar garantie op de panelen. DSM ontwikkelde een speciale nano-coating waardoor de lichtinvalshoek verbetert als de zon opkomt of onder gaat, en dus de opbrengst. Bij de lancering spraken alle deelnemers dan ook van een ‘uniek Europees zonnepaneel’.

Proefdraaien bij Amerikaanse leger

Volgens Kuijk wordt op dit moment 60 procent van de Energyra-panelen gebruikt voor speciale toepassingen. Omdat ze zo licht zijn worden ze op vrachtauto’s en bussen gelegd. Of op zendmasten van telecomproviders. In de buurt van de Pakistaanse hoofdstad Islamabad worden ze gebruikt op telefoonmasten. “Die staan op 3000 meter hoogte, waar nergens een stroomaansluiting of andere infrastructuur is. Ze worden daar met sherpa’s de bergen op gesjouwd”, vertelt hij.

Als het aan hem ligt gebruikt het Amerikaanse leger ze straks ook voor zijn mobiele waterzuivering op afgelegen plekken. In verschillende Amerikaanse staten gaat het leger proefdraaien met de modules van Energyra.

Belangrijke stap in de recycling

Een sterke troef is ook de duurzaamheid van de panelen. Nu de afvalberg van afgedankte panelen groeit, wordt de roep om betere recycling groter. Ook wordt steeds kritischer gekeken naar de gebruikte materialen in de panelen. Daarom benadrukt Energyra dat zijn panelen loodvrij, fluorvrij en PFAS-vrij. “Onze loden dakgoten en waterleidingen moeten we verwijderen, omdat het schadelijk is voor onze gezondheid. Maar tegelijkertijd komen er elk jaar 10 miljoen zonnepanelen met lood ons land binnen”, zegt Kuijk.

Van PFAS – ook wel PFOA genoemd – had een paar jaar geleden niemand ooit gehoord. Maar sinds het schandaal rond de enorme lozingen en uitstoot door de fabriek van Dupont/Chemours in Dordrecht willen veel landen deze zeer zorgwekkende stof verbieden. Die wordt tegenwoordig overal gevonden. In moestuinen, drinkwater, het bloed van mensen en zelfs van de ijsberen op Groenland. De fluor in panelen zorgt voor problemen bij de recycling. Daarom wordt nu 80 tot 85 procent van het materiaal weggegooid, terwijl dat prima te recyclen is. Kuijk: “Wij gebruiken fluorvrije grondstoffen die mede zijn ontwikkeld door DSM. Zonder fluor is een paneel veel makkelijker uit elkaar te halen en te hergebruiken. Met fluor niet. Daarom is dit een hele belangrijke stap in de recyclingfase.”

Omdat de panelen in Nederland gemaakt worden is er geen transport uit China nodig, wat veel CO2 bespaart. Zelfs het glas voor de panelen komt niet uit China, maar van dichtbij uit Duitsland. Dat betekent ook dat ze niet gemaakt zijn via dwangarbeid door onderdrukte Oeigoeren. “Onze miljarden aan SDE-subsidie voor zonne-energie vormen nu eigenlijk één grote subsidiestroom naar China”, zegt Kuijk.

Doorgegaan na faillissement

De zonnepanelenfabriek ging in 2018 van start, maar ging in 2019 alweer failliet omdat diverse machines maanden te laat werden geleverd. In februari 2020 maakte het bedrijf een doorstart met een nieuwe Nederlandse investeerder en nog geen maand later ging de wereld vanwege corona in lockdown. “Die tijd van stilstand hebben we vooral gebruikt voor onderzoek”, zegt Kuijk. Energyra richtte zich op de ontwikkeling van nieuwe producten, het verbeteren van de productie en het minimaliseren van de ecologische voetafdruk. Nu worden de panelen in Westknollendam in hoge mate geautomatiseerd geassembleerd en geïnspecteerd met behulp van robots. “We hebben dus niet stilgezeten”, zegt Kuijk.